.::. Teknik Bilgi .::.

Sondaj Nedir;

dünya yüzeyinde delik açmaya yarayan yöntemlere verilen addýr. Kayalarý parçalamak ya da delikde kesikler açmak gibi prensiblerle yürütülen islemlerdir. Ilk sondajın M.Ö. 2000 yillarinda bugünkü darbeli sondaj; teknigine yakin bir yöntemle tuzlu su elde etmek için Çin’de yapildigi sanilmaktadir. Misir’da da yine M.Ö. ki yillarda basit sondaj yöntemleri kullanarak kuyular açildigi tahmin edilmektedir.

Darbeli sondaj teknigi, ile ilk petrol sondajý 1794 yılında Fransa’da yapilmiştir. Ilk karot alma makinasi 1864’de Isviçre’li bir mühendis tarafindan yapilirken bugünkü sondaj makinalarinin çalişma prensibini ortaya koyan ilk karot alma makinasi Isveç’li maden mühendisi Craelius tarafindan 1885 yilinda yapilmiştir. Craelius’la darbeli teknik terkedilerek yavaş yavaş döner sondaja geçilmiştir. Türkiye’de bilinen en eski sondajlar bir Alman firması tarafından petrol araştırması amacıyla iskenderun’da açılmıştır. Tekirdag’da açılan bir petrol kuyusunun ardından, hakkında yazılı bilgi bulunan ilk su sondajı 1920 yılında istanbul’da açılmıştır. 1935 yılında MTA ve EIE’nin kurulması ile sondajcılıgın Türkiye’deki gelişimi hızlanmış ve bugünkü seviyeye ulaşmıştır.

Sondaj makinaları ve pompalar: Sondaj makinası kısaca, bir kızaga veya kamyona monteli basit yapılı sondaj donanımı olarak tanımlanabilir. Büyük sondaj donanımlarında ayrı ayrı makinalarca yürütülen işlevler sondaj makinalarında birleştirilmiş ve bir makina tarafından yapılma olanagı getirilmiştir. Genellikle sig sondajların açımında kullanilirlar. Döner sondaj donanımında döner masanın yerine sondaj makinalarında morset bulunur.

Sondaj makinaları çogunlukla etüt, maden ve su amaçlı kullanılırlar.

Sondaj makinaları delme yöntemine göre üç gruba ayrılırlar :

1. Sondaj makinaları 2. Darbeli sondaj makinaları 3. Kombine çalısan sondaj makinaları
Ayrıca montaj durumuna göre rotari makinaları üç sınıfa ayırmak mümkündür :
1. Kızaklı sondaj makinalarý : MTE ‘ deki sodaj makinalarının tamamına yaknı bu tiptedir.
2. Özel amaçlı sondaj makinaları : Bunlardan Hausher sondaj makinalarının hareketli paletleri vardýr. Genellikle enjeksiyon sondajlarında kullanılırlar.
3. Bindirilmiş sondaj makinaları : Bir kamyon ya da römorka montelidir. EIE ‘ de 2 adettir.

Sondaj makinaları dört bölümden oluşur. 1. Tahrik ünitesi : Güç üniteleri dizel, benzinli, elektrik motorludur. EIE makina parkýnda bulunan sondaj makinalarýndan elektrik motorlu iki Hausher ve üç Diamec –250 dışındakiler dizeldir. 10 adedi su sogutmalı digerleri hava sogutmalidir. 2. Güç aktarma organı : Kuru kavramalı tip debriyaj ve þanzumandan oluşur. 3. Sondaj ünitesi : Morset kısmı, kedi başı, vinç ve hidrolik kısımdan oluþur. 4. Kızak : Şase kısmıdır. 5. Matkap: sondaj yapılması için gereken en önemli malzemelerden biridir.toprak(yumuşak,sert,killi vb.) ve taştan (kaya,çakıl vb.) olan zeminler için farklı çeşitleri bulunmaktadır.

Sondajda kullanılan pompalar ve özellikleri: Sondajda dört ayrı grupta yer alan pompalar kullanılmaktadır. Bunlar pistonlu pompalar, santrfüjpompalar,dalgıç pompalar vederin kuyu pompalarıdır. EIE de bunlardan pistonlular kullanılmaktadır.

Şah sondaj